Gider pusulasının tanımı vergi mükellefi olmayan kişilerden satın alınan hizmet ve ürünlerin belgelendirilmesi için düzenlenen evrakları kapsamaktadır. Gider pusulası muhasebe sistemine kayıt edilmesi için düzenlenmektedir. Bununla birlikte tüketicilere satılan ürünlerin iadesi için de gider pusulasından yararlanılmaktadır. Düzenlenen evraklar fatura hükmüne geçmektedir.
Gider Pusulasını Kim Düzenler?
Gider pusulası düzenleyen kişiler 213 sayılı vergi kanunun 234. Maddesinde açıklanmıştır. Bu maddeden birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler, serbest meslek erbapları, geliri basit usule dayanan kişiler yararlanabilmektedir. Vergiden muaf esnafların yapılan iş ya da satılan malların imzası gider pusulalarında düzenlenmektedir.
Gider pusulaları birinci ve ikinci sınıf tüccarları, zati eşyalar satan kimseleri ve mücevher satıcılarını kapsamaktadır.
Gider Pusulasının Düzenleneceği Durumlar
Gider pusulası gerektiren durumlar aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır:
- Gider pusulası vergiden muaf olan esnaf ve vergi yükümlülüğüne sahip olmayan kişilerin satın aldıkları malzemeye göre düzenlenmektedir.
- Serbest meslek işi ile uğraşan kişiler için gider pusulası düzenlenmektedir.
- Gelir Vergisi Kanunu’na göre 18. Maddede yer alan istisnadan yararlanan kişiler için gider pusulası düzenlenmektedir. Bu kişiler satın aldıkları ürünlerde bu pusuladan yararlanmaktadır.
- Basit usulde yapılan vergilendirmeler mükelleflerden sabit kıymet alındığı zaman gider pusulası düzenlenmektedir.
- Tüketicilere satılan malların iade edilmesi durumunda da gider pusulasından yararlanılmaktadır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı konu ile ilgili yayınladığı bir tebliğde gider pusulasının kullanım amacını genişletmiştir. Bu tebliğde vergiden muaf esnaf ile yapılan ticari işlemlerde kullanılan her bir ürün ve hizmetler, telifler ve iadeler sırasında gider pusulalarından büyük ölçüde yararlanılmaktadır.
Gider Pusulasının Düzenlenmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Gider pusulası düzenler iken dikkat edilecekler Hazine ve Maliye Bakanlığı 225 numaralı tebliğe göre düzenlenmiştir. Gider pusulasının usulüne uygun hazırlanması için şu maddelerden yararlanılmaktadır:
- Pusulalar mükellefler tarafından belirli matbaalara basılmaktadır ya da notere onaylatılmaktadır.
- Ancak iki ayrı nüsha şeklinde düzenlenen pusulalar geçerli kabul edilmektedir. İki nüsha şeklinde düzenlenmeyen pusulalar eksik kabul edilmektedir.
- Gider pusulasında belirli yerlerin doldurulması gerekmektedir. Zorunlu yerlerin doldurulmaması durumunda gider pusulaları düzenlenmemiş olarak kabul edilmektedir.
- Bir mal ya da hizmet satın alan firma ilgili pusulayı malı satan kişiye ya da bu işi yapana mutlaka imzalatmalıdır.
- Gider pusulasının iki nüshasından biri işi yapana verilir iken diğer nüsha gider pusulasını düzenleyen kişiye teslim edilmektedir.
Gider Pusulasında Yer Alması Gereken Bilgiler
Gider pusulasında yer alacak bilgiler aşağıda detaylı olarak açıklanmıştır:
- İşin maliyeti
- Satılan malın adedi
- Satılan malın cinsi
- Satılan malın toplam tutarı
- Seri ve sıra numarası
- Düzenleme tarihi
- Vergi oranı ve verginin net tutarı
- İşi yaptıran kişinin ve bu işi yapanın adı ve soyadı, kişilerin tüzel kişi olması durumunda adresleri, hesap numaraları ve vergi daireleri
Pusulanın Düzenlenme Zamanı
Gider pusulasının düzenlenme zamanı malın ya da hizmetin teslim tarihine bağlı olarak değişmektedir. Pusula hizmetin satın alınma tarihinden sonraki 7 gün içerisinde düzenlenmektedir. Bu süre boyunca düzenlenmeyen gider pusulası düzenlenmemiş olarak kabul edilmektedir.
Gider Pusulasında Stopaj
Gider pusulası stopaj oranları Gelir Vergisi Kanunu’na göre düzenlenmiştir. İlgili kanunun 94. Maddesine göre vergiden muaf olan bir esnaftan hizmet ya da ürün satın alınması durumunda stopajın kesilmesi söz konusudur. Gelir pusulasında stopaj kaynaktan kesilen bir vergidir. Stopaj yapılan kişinin daha sonra beyanname vermesi durumunda hesaptan belli bir gelir elde edilmektedir. Her gider pusulasında uygulanan stopaj oranı değişkenlik göstermektedir:
- Tarafından hizmet ya da ürün satın alınan kişi vergi mükellefi değil ise ve esnaf muaflığından faydalanamıyor ise tüzel ve gerçek ürünlerden komisyon ve prim adına %20 oranında stopaj uygulanmaktadır. Bu maddenin geçerli olabilmesi için ayrıca iş akdinde adı geçen kişilerin kapı kapı dolaşarak ürün ya da hizmet satması gerekmektedir.
- Hurda mallar için %2’lik bir stopaj uygulanmaktadır.
- Diğer mallar başlığı ile %5 stopaj uygulanmaktadır.
- Diğer hizmet alımlarında yukardaki maddelerin müstesna tutulması durumunda %10’luk bir stopaj uygulanmaktadır.
- Gider pusulası çarşaf, havlu, halı, dokuma ürünleri, dantel, örgü, hasır, paspas, fırça, çiçek, kilim ve buna benzer ürünlerde imalinde ödenen bedelin %2’si oranında stopaja maruz bırakılmaktadır.
Ayrıca Stopaj Nedir? Nasıl Hesaplanır? Bilgilerine de bakabilirsiniz.