Salep yetiştiriciliğinin yapılması hem saksılarda hem de kumlu ve kireçli topraklarda gerçekleştirilebilmektedir. Salep yetiştiriciliği için daha çok çayırlık alanlar tercih edilmektedir. Ormanlarda kendiliğinden de yetişebilen bazı salepler bulunmaktadır. Ormanlarda yetişen salepler dağ salebi olarak bilinen iri bir türdür. Çayır saleplerinin yumruları dağ saleplerinden çok daha küçüktür. Endemik bir bitki olan salep yabani orkidelerden elde edilmektedir. Salebin koruma altında olması onun 1977 yılından bu yana dışarıya satılmasını engellemektedir. Salebin her türünde lale soğanlarına yakın görünümlü yumrular vardır. Bu yumrular dağ saleplerinde bir tane iken çayır saleplerinde birden fazladır. Bu nedenle dağ saleplerinin yumruları bir kez alınır ise bir daha aynı yerde salep yetişmemektedir.
Salep Yetiştiriciliği İçin En Uygun Bölgeler Nelerdir?
Salep yetiştiriciliğine uyumlu bölgeler Türkiye içerisinde de mevcuttur. Türkiye’de farklı bölgelerde görülebilen salep özellikle kil barındıran topraklarda yetişmektedir. Kil ve kireç barındıran toprak dendiği zaman akla şu iller gelmektedir:
- Muğla
- Kastamonu
- Manisa
- Maraş
- Yozgat
- Isparta
Yukarda yer alan illerde yetişen salepler oldukça kalitelidir. Ancak yukarda yer almayan illerde de salep yetiştiriciliği yapılabilmektedir.
Salep Yetiştiriciliği İçin En Uygun Zaman Nedir?
Salep yetiştiriciliğine uygun zaman her bölge için değişiklik göstermektedir. Salep ekme zamanı daha çok eylül ayından şubat ayına kadar sürmektedir. Yabani orkide soğanları adı ile de bilinen salep tohumlarının yılın belli zamanlarında toprak altında kalması gerekmektedir. Bu zamanlarda tohum olgunlaşmakta ve salep bitkisinin daha kaliteli olarak yetişmesine neden olmaktadır.
Salep Hasadı Ne Zaman ve Nasıl Yapılır?
Salep yetiştiriciliğinde hasat bahar ayının gelmesi ile başlamaktadır. Salep yetiştiriciliği için hasat zamanının geldiği salep bitkilerinin çiçek açmasından anlaşılmaktadır. Saleplerinin çiçek açması batı bölgeler için mart ve nisan aylarına denk gelmektedir. Bu süre doğu bölgeleri için değişiklik göstermektedir. Doğu bölgelerinde saleplerin hasat zamanı haziran ayı olarak belirlenmiştir. Çünkü doğuda saleplerin çiçek açması bu ayda meydana gelmektedir.
Salebin hasat edilmesi sırasında tarımsal alanda faaliyet gösteren makinelerden değil insan elinden yararlanılmaktadır. Bitkilerin köklerinde bazı soğanlar vardır. Bu soğanlar kahve tonlarında ve pörsümüş bir görünümdedir. Soğanların ana kök olarak bırakılması gerekmektedir. Taze durumda olan yan kökler ise toplanmalıdır. Dağ saleplerinin hasadı sırasında bitkinin kaç köke sahip olduğu kontrol edilmelidir. Eğer bitkide tek kök var ise o bitkinin hasadı yapılmamaktadır. Bunun nedeni tek köklü olan bitkilerin tekrar çıkamayacağıdır. Bitkide çatallı bir yapıya sahip olan ya da yumurta şeklinde büyüyen kökler var ise hasat işlemi gerçekleştirilebilir. Ancak bu durumda da ana kökün bırakılması gerekmektedir.
Salep Yetiştiriciliği İçin Devlet Desteği
Salep yetiştiriciliğinde devlet tarafından verilen destek ve hibeler vardır. Salep yetiştiriciliği ile ilgili gerekli şartların oluşması durumunda çiftçiler devlete başvuru yaparak hibe ve desteklerden yararlanabilmektedir. Özellikle salep alanında uzun vadeli bir kazanç planı olan kişiler devlete başvuru yapabilmektedir. Türkiye’de pek çok insan salep yetiştiriciliği ile ilgili sonradan ödemeli ya da ödemesiz olarak alınabilen yardımlardan yararlanmaktadır. Salep yetiştiricilerine özel olarak verilen yardımların detayları devlete ait internet sitelerinden öğrenilebileceği gibi ilgili devlet kurumlarından da öğrenilebilmektedir.
Salep Faydaları Nelerdir?
Salebin yararları arasında kabız ve şişkinliği azaltması yer almaktadır. Salep bitkisi sıvı halde tüketildiğinde daha pek çok şeye iyi gelmektedir. Salebin sağlık üzerindeki etkisi şu şekilde açıklanabilmektedir:
- Salep bitkisi vücut ısısının artırılmasında ve homostazisin korunmasında önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle doktorlar insanların hastalık belirtilerini hissetmesi durumunda salep kaynatmasını önermektedir.
- Süt ile bir arada tüketilen salep sayesinde vücut yağ yakmaktadır. Ayrıca sağlıklı olarak kilo verilmesi de salep sayesinde gerçekleşmektedir.
- Salep bitkisinin sindirim sistemi üzerinde doğrudan bir etkisi olduğu bilinmektedir.
- Kontipasyon riskini önleyen salep günde bir kez içilmelidir.
- Bu bitki beyin fonksiyonlarının düzenlenmesinde görev alır.
- Hemoroid şikayetler üzerinde etkili olan bitki vücut dengesini sağlamaktadır.
- Hafızanın güçlendirilmesi konusunda salepten yararlanılmaktadır.
- Bu bitkiyi içen kişilerde göğüs hastalıkları giderilmektedir.
- Basur hastalıklarının tedavisinde salep kullanılmaktadır.
- Öksürüğü azaltan salep bronşite iyi gelmektedir.
- Adet düzensizliği konusunda bu bitkiden yararlanılmaktadır.
- Bitki ayrıca cinsel güç artırıcı olarak kullanılabilmekte, yağ yakma hızını artırabilmekte, glikoz oranını yükseltmeden vücuda gerekli şekeri sağlayabilmektedir.
Salep yetiştiriciliği yapan insanlar son derece faydalı olan salebi ülke içerisinde satışa sunmaktadır.
Ayrıca Lavanta Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır? Nerede Yetişir? Bilgilerine de bakabilirsiniz.